Gars as ʼn Bron van Stysel in Skaaprantsoene

/in

deur Pieter Louw.

 

 

Met die huidige hoë mielieprys moet daar gekyk word na goedkoper of alternatiewe bronne van energie vir skaapgroei en afrondrantsoene. Daar is verskeie opsies wat oorweeg kan word wat soortgelyke groei bewerkstellig sowel as die produksie van die besigheid handhaaf.

Met weersomstandighede wat ideaal is vir die produksie van gars, koring, kanola en hawer, beleef die Overberg hierdie jaar ‘n goeie opbrenges tot dusver. Daar is sommige boere wat praat van meer as bo gemiddelde opbrengs per hektaar. Swaar reën het egter veroorsaak dat waarskynlik nie al die gars as moutgars gelewer sal kan word nie weens pitte wat bars. Gars wat ongeskik is vir moutery word afgradeer na voergraadgars wat hoofsaaklik dan in veevoer beland. Laat reëns veroorsaak dat die garspit na aan sy rypwordproses swel en so die veselagtige doppie om die pit kraak. Die gebreekte pitte is ongewens vir mouterye soos SAB aangesien dit lei tot oneweredige ontkieming tydens die moutery proses. Volgens lede van die graan afdeling van Overberg Agri, wat meeste van die graanstoorfasiliteite in die Overberg bestuur, lyk dit of daar die seisoen redelik voergraadgars in die mark gaan wees.

Gars is ‘n baie veelsydige graan wat al vir jare lank in veevoer gebruik word. By beesrantsoene het kleingraan ‘n hoër risiko van asidose (suurpens) omdat die verteringsproses vinniger is in vergelyking met die van skape. Kleingraan is van hoër waarde vir skaaprantsoene omdat die risiko van asidose baie laer is.

Gars het oor die algemeen ongeveer 80% van die styselwaarde van mielies. Mielies bly egter steeds die ‘Rolls royces’ van styselbronne in veevoer indien die prys goed is. Vir die doeleindes van gars in skaapgroei en -afrond rantsoene kan die garspitte heel gehou word aangesien ‘n skaap sy voer heelwat fyner kou as byvoorbeeld beeste. Navorsing bewys dat gemaalde of ongemaalde gars ewe effektief is wanneer dit gebruik word vir skaapvoeding. Omdat groei- en afrondrantsoene baie gekonsentreerde vlakke van stysel bevat is dit moeilik om die styselvlak presies dieselfde te kry as die van ‘n mengsel met mielies, maar vir die koste van gars teenoor mielies kan daar effe ingeboet word op groei tempo.

Teen ‘n mielie prys van R4900/ton sal ‘n gars prys van R3920/ton die alternatief regverdig. Sien die onderstaande tabel vir die vergelyking van gars se stysel vlakke teenoor mielies se stysel vlakke.

 

 

‘ n Tipiese rantsoene vir groei sal as volg lyk

 

 

In ‘n algemene aanbeveling vir skaaprantsoen (bostaande tabel) word die % mielies net so uit geruil vir gars, maar teen ‘n koste van groeitempo. In rantsoene waar daar mielies gebruik is, is daar volgens proewe gedoen by Spesbona plaas in Helderstroom, gewigstoenames van gemiddeld 408g/dier/dag gemeet teen ‘n inname van ongeveer 3.6% van liggaamsmassa. Ongelukkig is daar nie van dieselfde data tans vir rantsoene met gars nie, maar volgens boereproewe waar mielies en kleingraan vergelyk word was die groeitempo van skape laer op ‘n kleingraanrantsoen as op ‘n mielierantsoen. Maak dus seker dat die effense verlies aan groeitempo die laer prys van graan regverdig.

Met die wye reeks AFGRI  HPK’s kan daar meer as net Skaapgroei- en -afrond rantsoene geformuleer word wat ander fases van die skaapboerdery sowel as vleisbeesboerdery kan aanvul.

 

Oesreste

/in ,

Danie du Toit, AFGRI VeevoereTegniese Adviseur

Inleiding:
Met die uitdagings wat landbouprodusente in die gesig staar, moet grond, weidings, vee en oesreste ten volle benut word om winsgewendheid te verseker. Die natuurlike weidings in die oostelike dele van Suid-Afrika bestaan uit suurgras wat baie goeie voedingswaarde in die somer bied, maar marginaal tot laag in die winter is.

Oesreste van kontantgewasse soos mielies, graansorghum, sonneblom en sojabone maak ‘n belangrike deel van die voervloeiprogram van veeboerdery in die saaigebiede uit. Oesreste, as weidingsbron, kan as goedkoop beskou word. In die geval waar insetkoste van die graanproduksie verhaal word, kan reste as byna verniet gesien word. Landerye met ‘n hoë opbrengs potensiaal, sal gewoonlik oor ‘n hoër drakrag beskik in vergelyking met landerye van laer opbrengs potensiaal.

Diereprestasie op oesreste?

Die mees algemene gewasse wat as weidingsbron gebruik word is mielies en sojabone. Dus fokus ons meer op hierdie gewasse. Die kwaliteit van die oesreste word bepaal deur die verhouding tussen die stoppelfraksie en graan. Ander faktore wat ook ‘n invloed het is die kultivar en die tipe stroper wat gebruik word. Die beste resultate op oesreste word verkry as die diere direk na stroop die reste begin bewei, ongeag die kultivar of stroper. Dit is belangrik om in gedagte te hou dat die kwaliteit van oesreste verlaag ongeveer vier weke na oes. Mieliereste se kwaliteit neem nie so vinnig af soos die van sojaboon-reste nie.

Mielies:

Op ʼn mielieland kan tot en met 300kg mielies per hektaar oorbly direk na stroop. Daar is gevind dat skape binne ‘n halfuur soveel as 800g mielies kan inneem. ‘n Voordeel van ‘n vars gestroopte mielieland is dat die energiewaarde hoog is. Alhoewel die energiewaarde hoog is kan daar wel tekorte wees in proteïen, koper, sink, magnesium en kalsium. Groot verliese kan voorkom wanneer vee nie aangepas is op hoë vlakke van beskikbare mielies en graan nie as gevolg van asidose of meer bekend as suurpens. Die verhouding tussen kalsium en fosfor op mielie-oesreste is ongunstig vir ʼn herkouer se behoeftes, wat kan lei tot die ontwikkeling van melkkoors by lakterende diere.

AFGRI Landelek, beskikbaar as ‘n meel of korrels, is geformuleer om voedingsprobleme te beperk en -tekorte aan te vul op mielie-oesreste.

Sojabone:
Sojaboon oesreste se groot voordeel is dat dit in die herfs beskikbaar is, wanneer die gehalte van natuurlike weiding al begin afneem het en daar nog nie mieliereste beskikbaar is nie. Dit oorbrug dus die gaping tussen somerweiding en mieliereste effektief teen ‘n lae koste. Die aanpassing van herkouer diere op sojaboon oesreste is dieselfde as vir mielie oesreste. In die geval waar reste gebaal word, het sojaboon oesreste ‘n beter kwaliteit in vergelyking met mielie oesreste.

Soos met beweiding van afgeoeste mielielande het beweiding van sojaboonlande ook voedingtekorte wat in gedagte gehou moet word. Eerstens, wanneer vee nie aangepas is op sojabone nie, kan diere oorvreet, loperige mis toon as gevolg van vette in die rou sojabone en opblaas. Tweedens kan lammers se groeipotensiaal belemmer word, omdat sojaboonreste as enkel bron lae melkproduksie , asook taai en dik biesmelk, veral by ooie tot gevolg het weens ‘n wanbalans tussen proteien en energie. Laastens kan die risiko vir ureumvergiftiging by vee verhoog word wanneer ‘n hoë ureumbevattende lek vir vee gegee word wat op sojaboon oesreste wei.

AFGRI se Ovitech 13, in ‘n meel of korrels, is geformuleer om voedingsprobleme te beperk en tekorte aan te vul op sojaboon oesreste.

Gevare en oplossings:

Siektes wat algemeen voorkom tydens die benutting van oesreste is, koksidiose, bloednier en pasteurella. Die toestande is stres verwant, omdat diere blootgestel is aan koue nagte tesame met hoë koolhidraatdiëte op mielie oesreste asook hoë stikstofdiëte veral op sojaboon oesreste. Haarwurm besmetting kan ook ‘n probleem wees. Diere kan geënt en doseer word om siekte toestande te voorkom.

Soos alreeds genoem is suurpens (asidose) die grootste probleem wat voorkom by beweiding van oesreste. Dit kan voorkom word deur:

  • Nie diere wat honger is op oesreste te jaag nie.
  • Pas diere geleidelik aan op oesreste. Dit kan gedoen word deur eerstens graan aan skape te voer op die veld, sewe dae voor hulle reste toe gaan. Op die eerste dag kan daar met 100g per dier per dag begin word en geleidelik vermeerder word tot dag sewe. Alternatiewilik kan weidingstyd op oesreste beperk word. Begin met 30 min op dag een en verleng tot ad lib weiding op dag sewe.
  • Tesame met die oesreste moet ‘n aanvulling gebruik word wat ‘n medikament bevat om suurpens te voorkom.

Opsomming

As oesreste korrek bestuur word en die regte byvoeding gegee word kan dit ‘n betekenisvolle bydrae tot totale voervloeibeplanning lewer. Diere moet oesreste direk na stroop benut om die beste waarde vanuit die reste te verkry, terwyl suurpens deurlopend gemonitor word.

 

 

 

Die regte lekaanvulling tydens dragtigheid en laktasie verseker sukses in skaapboerdery.

/in

Willem Venter , Tegniese Adviseur AFGRI Veevoere

 

Om produksie te optimaliseer is dit belangrik om die korrekte bestuurspraktyke toe te pas. Produsente skrum soms weg van die regte ding om te doen as gevolg van die koste, maar verloor dan omdat produksiedoeltreffendheid ingeboet word. Strategiese voeding op die korrekte tyd sal altyd koste-effektief wees en die winsgewendheid van die boerdery verbeter.

 

’n Goeie voorbeeld in die praktyk is waar ’n produsent AFGRI Veevoere se Supertech 25 gebruik het en weereens bewys het watter goeie veeldoelige produk dit is as aanvulling vir ooie voor lamtyd, vir ooie met sogende lammers en vir wolproduksie. Volwasse Dohnemerino- ooie is begin April 2018 in twee groepe verdeel. Altesaam 400 ooie is met Dohne-ramme en 200 ooie met Suffolkramme gepaar. Dormer-ramme is gebruik om 440 tweetand- Dohne-merino-ooie te paar. Ramme is ’n dektyd van vier weke gegee en ooie het Supertech 25 meel teen 150 tot 200 g per ooi per dag vanaf vier weke voor paring as prikkelvoeding asook gedurende die paringsperiode ontvang.

 

Ná die dekseisoen is die volwasse ooie vir nog ’n verdere twee weke Supertech 25 gevoer. Die terrein was van so ’n aard dat ooie nie daagliks gevoer kon word nie, maar slegs drie keer per week. Daar is dus oorgeskakel na Skaaplek 35, ’n hoëproteïenlek met ’n laer inname. Die inname was ongeveer 150 g Skaaplek35 per dag op die laekwaliteitweiding. Die tweetandooitjies is steeds Supertech 25 gevoer omdat ooitjies nog in ’n groeifase is en ’n groter behoefte aan hoëgehalte- verbyvloeiproteïen het om groei te handhaaf.

 

Volwasse ooie is ses weke voor lamtyd weer oorgeskakel na Supertech 25 korrels teen 250 g per ooi per dag. Supertech 25-inname is weekliks met 50g per ooi per dag vermeerder totdat die ooie begin lam het. Enkeling-ooie se innames is beperk tot 400–450 g per dier per dag. Ooie met meerlinge, wat groter voedingsbehoeftes het, het 500g Supertech 25 korrels per dag per ooi asook bykomende lusern aan die kant ontvang. Ooie met lammers is op aangeplante weidings geplaas met 150g Supertech 25 meel per dag per ooi as aanvulling. Namate die gehalte van die aangeplante weiding afgeneem het, is innames verhoog tot 200 g per ooi per dag. Lammers is op ongeveer vyf maande gespeen bemark.

 

Die eerste 300 Dohne-kruisraslammers wat van die ooie af bemark en laat slag is, het almal A2 gradeer met ’n uitslagpersentasie van 49.03% en ’n gemiddelde karkasmassa van 20,5 kg. Tweetandooie wat met Dormerramme gepaar is, se lammers is as stoorlammers teen R32.50 per kg verkoop. Lammers het geen kruipvoeding gedurende die periode van lam tot bemarking ontvang nie.

 

Verminder die effek van droogte op jou lammeroes met Supertech 25.

/in

Albert Nortje, AFGRI Veevoere

Vir baie veeboere in die sentrale dele was dit verskriklik droog en is dit nog droog in groot dele van Suid Afrika. Ongelukkig kan boere nie bekostig om minder lammers aan te kry nie. Supertech 25 is ‘n hoë kwaliteit, klaar gemengde, produksie lek vir skape en bokke. Supertech voorsien optimale kwantiteit en kwaliteit natuurlike proteïne, NPN, minerale, spoorminerale en energie wat die diere sal help om swak kwaliteit veld en ruvoer beter te benut. Met Supertech 25 byvoeding kan kleinveeboere die tekorte in die droogtes geteisterde veld aanvul om sodoende aan die nutriënte behoefte van die ooie die voorsien. Met ‘n hoë energie inhoud en goeie kwaliteit deurvloeiproteien is Supertech 25 van kardinale belang tydens sekere produksie stadiums van jou ooie.

Prikkelvoeding

Tydens ‘n droogte kan die konsepsie baie laer wees as in normale jare. Supertech 25 werk uitstekend as prikkelvoeding van ooie en moet ongeveer 21 voor paring begin afhangend van die kondisie van die ooie. Dit is raadsaam om die Supertech 25 aan te hou voer tydens paring en selfs vir die eerste maand na ramme uit is nie. Daarmee sal jy embrio-moraliteite in ‘n groot mate verhoed word.

Laat dragtigheid

In die laaste ses weke voor lam vind die meeste fetusgroei plaas en neem die fetus baie plek op. Die ooi se rumenkapasiteit word as gevolg hiervan ingeperk en met die swakker kwaliteit voer in die veld sal die ooi baie sukkel om aan haar en die fetus se nutriëntbehoeftes te voldoen. Indien ooie in hierdie stadium ondervoed word kan dit lei dat meer lam vrektes voorkom. Daar kan dus met Supertech 25 aanvulling so vroeg as 6 weke voor lam begin word om aan hierdie behoeftes van die ooi en fetus te doen.

Lamtyd

Gedurende lamtyd en net na lam is Supertech 25 ‘n baie goeie aanvullings as gevolg van genoegsame die hoë deurvloeiproteïen waardes wat die melkproduksie stimuleer en dit moontlik maak om genoegsame melk vir die lammers te produseer op lae kwaliteit weidings.

Uitgroei van jong ooitjies

Daar moet ook baie klem gelê word op die uitgroei van jong diere tydens droogtes. Met die kwaliteit en kwantiteit van die veld wat laag is en ook die harde onverteerbare materiaal maak dit vir die vee moeilik om aan hulle behoeftes te voorsien. Met die aanvulling van Supertech 25 voorsien jy aan die diere energie en natuurlike proteïen wat hulle sal help om jou teiken gewigte te bereik, asook swaarder en gesonder vesel te kan skeer.

Deur swaarder jong ooie by die ram te sit sal jy die kans op meerlinge verbeter en sodoende meer lammers gebore word.

Die aanvulling van Supertech 25 is maklik en veilig. Om gedopte buitebande werk perfek en is maklik bekombaar. Lakterende ooie benodig 500 gram per dag. Jong vee vreet tussen 250 gram en 500 gram afhangend van die tipe weiding en hulle gewig.

Die regte lekaanvulling tydens dragtigheid en laktasie verseker sukses in skaapboerdery.

/in

Willem Venter , Tegniese Adviseur AFGRI Veevoere

 

Om produksie te optimaliseer is dit belangrik om die korrekte bestuurspraktyke toe te pas. Produsente skrum soms weg van die regte ding om te doen as gevolg van die koste, maar verloor dan omdat produksiedoeltreffendheid ingeboet word. Strategiese voeding op die korrekte tyd sal altyd koste-effektief wees en die winsgewendheid van die boerdery verbeter.

 

’n Goeie voorbeeld in die praktyk is waar ’n produsent AFGRI Veevoere se Supertech 25 gebruik het en weereens bewys het watter goeie veeldoelige produk dit is as aanvulling vir ooie voor lamtyd, vir ooie met sogende lammers en vir wolproduksie. Volwasse Dohnemerino- ooie is begin April 2018 in twee groepe verdeel. Altesaam 400 ooie is met Dohne-ramme en 200 ooie met Suffolkramme gepaar. Dormer-ramme is gebruik om 440 tweetand- Dohne-merino-ooie te paar. Ramme is ’n dektyd van vier weke gegee en ooie het Supertech 25 meel teen 150 tot 200 g per ooi per dag vanaf vier weke voor paring as prikkelvoeding asook gedurende die paringsperiode ontvang.

 

Ná die dekseisoen is die volwasse ooie vir nog ’n verdere twee weke Supertech 25 gevoer. Die terrein was van so ’n aard dat ooie nie daagliks gevoer kon word nie, maar slegs drie keer per week. Daar is dus oorgeskakel na Skaaplek 35, ’n hoëproteïenlek met ’n laer inname. Die inname was ongeveer 150 g Skaaplek35 per dag op die laekwaliteitweiding. Die tweetandooitjies is steeds Supertech 25 gevoer omdat ooitjies nog in ’n groeifase is en ’n groter behoefte aan hoëgehalte- verbyvloeiproteïen het om groei te handhaaf.

 

Volwasse ooie is ses weke voor lamtyd weer oorgeskakel na Supertech 25 korrels teen 250 g per ooi per dag. Supertech 25-inname is weekliks met 50g per ooi per dag vermeerder totdat die ooie begin lam het. Enkeling-ooie se innames is beperk tot 400–450 g per dier per dag. Ooie met meerlinge, wat groter voedingsbehoeftes het, het 500g Supertech 25 korrels per dag per ooi asook bykomende lusern aan die kant ontvang. Ooie met lammers is op aangeplante weidings geplaas met 150g Supertech 25 meel per dag per ooi as aanvulling. Namate die gehalte van die aangeplante weiding afgeneem het, is innames verhoog tot 200 g per ooi per dag. Lammers is op ongeveer vyf maande gespeen bemark.

 

Die eerste 300 Dohne-kruisraslammers wat van die ooie af bemark en laat slag is, het almal A2 gradeer met ’n uitslagpersentasie van 49.03% en ’n gemiddelde karkasmassa van 20,5 kg. Tweetandooie wat met Dormerramme gepaar is, se lammers is as stoorlammers teen R32.50 per kg verkoop. Lammers het geen kruipvoeding gedurende die periode van lam tot bemarking ontvang nie.

 

Prikkelvoeding as hulpmiddel in skaapboerdery

/in

Deur JW van Niekerk, tegniese adviseur by AFGRI Veevoere

 

Een van die fases waar ’n groot impak op die doeltreffendheid van ’n skaapboerdery gemaak kan word, is deur die besettingspersentasie en fekunditeit (meerlinge) te verhoog.  Prikkelvoeding is een van die bestuurshulpmiddels wat onder sekere omstandighede doeltreffend aangewend kan word om die lampersentasie en winsgewendheid in ’n skaapboerdery te verhoog.

Dit is alombekend dat diere se kondisie met die aanvang van die paarseisoen ’n baie belangrike rol speel. Die doelwit met voeding (veral prikkelvoeding) gedurende hierdie stadium is om te verseker dat soveel as moontlik ooie op hitte kom, die maksimum ovulasietempo (eiselafskeiding) plaasvind, asook dat die meeste eiselle bevrug en ingeplant word en in lewensvatbare fetusse ontwikkel om sodoende die lampersentasie te maksimeer.

 

Prikkelvoeding is ’n handige hulpmiddel wat gebruik kan word om gewigstoename te verseker en sodoende die lampersentasie te maksimeer. (Foto met vergunning van Trogtek)

Verandering in voeding

 

Prikkelvoeding is die term wat gebruik word as beskrywing van die verandering in ooie (en ramme) se voeding voor die aanvang van die teelseisoen, met die doel om die ooie se gewig te laat toeneem.

Die tradisionele siening was dat ooie vir ’n tydperk voor paring doelbewus eers maerder

gemaak word en dan drie weke voor paring op volop gespaarde weiding met ’n prikkellek

geplaas word om dan baie vinnig in gewig toe te neem. Navorsing toon egter dat die

ovulasietempo en besetting afneem as ooie kort voor die prikkeltydperk gewig verloor en

dat dit ten alle koste vermy moet word.

Latere navorsing het ook gewys dat die voedingspeil drie weke voor paring slegs ’n betekenisvolle invloed het indien die ooie in ’n nie-optimale kondisie is. Die doelwit moet wees om ooie met paring in ’n uitstekende kondisie (kondisiepunt of KP van 3,5) te kry om ’n optimale ovulasietempo, en dus ’n hoë lampersentasie, te verseker. Indien ooie boonop met paring in gewig toeneem, is hulle meer geneig om tweelinge te produseer as dié wat hul gewig handhaaf of verloor.

 

Hoër lampersentasie

 

’n Verhoogde ovulasietempo word reeds opgemerk wanneer ooie slegs vier dae voor paring met prikkelvoeding begin, maar die beste resultate word gesien wanneer ooie 14 tot 21 dae voor ovulasie met prikkelvoeding begin en dit vir die duur van die paringstydperk volgehou word. ’n Duimreël is dat die lampersentasie met 1,5% styg vir elke 1kg wat ooie swaarder is met paring.

Hoe beter die kondisie van die ooi met paring is, hoe minder byvoeding word gedurende mid- en laatdragtigheid en veral tydens laktasie benodig omdat die ooi van haar liggaamsvetreserwes as energie kan gebruik. Dit is dus vir ’n winsgewende skaapboerdery-onderneming van kardinale belang om teelooie in die regte liggaamskondisie (3,5 KP) met paring te kry.

 

Ramme se spermproduksie

 

Die ram se bydrae om ’n hoë lampersentasie te verseker, moet egter nie vergeet word nie. Prikkelvoer kan help om hulle testesgrootte/volume en spermproduksie te maksimeer. Goeie voeding vir ’n tydperk van twee maande voor die aanvang van die paarseisoen kan die spermproduksie laat verdubbel. Die voer van hoë vlakke van grane moet egter vermy word omdat dit vrugbaarheid nadelig kan beïnvloed weens oormatige vetneerlegging in die skrotum, wat hitte-uitruiling beperk.

Teelramme moet ekstra energie, maar veral ’n baie hoë vlak van deurvloeiproteïen, gevoer word om testesgroei en spermproduksie te maksimeer omdat ongeveer 50% van die droë spermmateriaal uit proteïen bestaan.

Maak dus seker dat ooie en ramme voor die aanvang van die paarseisoen in goeie kondisie (3,5 KP) is en gedurende die paarseisoen in gewig toeneem. Prikkelvoeding is ’n handige hulpmiddel wat gebruik kan word om gewigstoename te verseker en sodoende die

 

Fokus op Voeding en Fase van Dragtigheid: Sleutel tot Sukses

/in

Gefokusde voeding gedurende dragtigheid kan ’n positiewe impak op die reproduksie, produksie en

winsgewendheid van ’n mens se skaapkudde hê. Dit is belangrik om te weet in watter fase van  dragtigheid (vroeg, middel of laat) die ooi is, om voeding te verskaf wat in die behoeftes vir die spesifieke ontwikkeling en groei van daardie fase kan voldoen. Gedurende dragtigheid wissel die groeikurwes tussen embrioniese aanhegting, plasentale groei en fetusgroei.

Die vroeë fase van dragtigheid is belangrik vir embrioniese aanhegting en plasenta-ontwikkeling. Ooie op ’n lae voedingspeil wat nie ten minste hulle liggaamsgewig ondersteun nie, loop die gevaar van embrioniese dood en swak plasentale ontwikkeling. Plasentale groei moet vanaf hierdie fase tot met middragtigheid ondersteun word, omdat die plasenta se optimale ontwikkeling talle voordele inhou vir reproduksie, geboortegewig, lamvrektes en speenpersentasies.

 

Figuur 1: Die hoofgroeifases van dragtigheid. (Bron: Researchgate)

 

Optimale plasenta-ontwikkeling

Plasenta-ontwikkeling vind grootliks plaas tussen dag 30 en 80 van dragtigheid, waarna dit die eksponensiële groei van die fetus in laatdragtige ooie ondersteun. Plasenta-grootte het dus ’n direkte invloed op die lam se geboortegewig. Lammers met ’n lae geboortegewig het hoë lamvrektes tot gevolg, wat deur optimale plasenta-ontwikkeling verhoed kan word.

Die plasenta beïnvloed ook die potensiaal van die ooi in terme van melkproduksie, aangesien die  plasenta ’n hormoon genaamd plasentale laktogeen vrystel, wat melkklierontwikkeling stimuleer. Melkklierontwikkeling vind plaas vanaf dag 100 van dragtigheid tot met lamtyd, en bepaal  uiteindelik die ooi se melkproduksiepotensiaal en uiergrootte, wat ’n groot uitwerking op lamvrektes en speengewig het.

Dit is ook belangrik om daarop te let dat plasentale groei slegs tydens middragtigheid deur voeding beïnvloed kan word en nie tydens laatdragtigheid (ná dag 80) reggestel kan word nie.

 

Kondisie van laatdragtige ooie

In laatdragtige ooie is voeding van kardinale belang vanaf dag 100 tot met lamtyd, want dan is die fetus se groeitempo baie hoog. Ondervoeding tydens hierdie tydperk kan tot ’n laer geboortegewig lei. Dit is belangrik om na die energie- en proteïensamestelling van aanvullings tydens hierdie fase te kyk, ten einde optimale groei van die fetus te ondersteun. Laatdragtige ooie se kondisie moet ook baie goed wees, want ooie in goeie kondisie lewer swaarder lammers.

Ooie wat meerlinge dra het ook ’n baie hoër energiebehoefte as ooie met enkelinge, en moet volgens hierdie verskillende behoeftes gevoer word. Die gebruik van ’n meer gekonsentreerde aanvulling kan sorg dat daar aan ooie se behoeftes voldoen word, aangesien die vergrote baarmoeder die ooie se inname onderdruk as gevolg van fisiese innamebeperking.

Kolostrum en Melkproduksie

Swak voeding tydens die laaste maand van dragtigheid kan melkproduksie en die kolostrum hoeveelheid en -gehalte negatief beïnvloed, wat sal lei tot lamvrektes en ’n laer speengewig. Die korrekte vitamien- en spoormineraalvlakke tydens die laaste maand van dragtigheid is ook baie belangrik vir melk- en kolostrumproduksie.

Let veral op vitamien E- en seleniumvlakke in die rantsoen, aangesien beide ’n positiewe uitwerking op melkproduksie en kolostrum het. ’n Groot hoeveelheid hoë-gehalte kolostrum kan ook verseker

word deur genoegsame verbyvloeiproteïene in die rantsoen te voorsien. Verbyvloeiproteïene het ook ’n groot invloed op uierontwikkeling in die laaste week van dragtigheid.

 

Gefokusde voeding vir elke fase van dragtigheid kan dus groot ekonomiese voordele en verbeterde winsgewendheid vir die kudde inhou. Deur te weet aan watter behoeftes om te voldoen en wanneer behoeftes tydens dragtigheid verander, kan ’n mens dus kostedoeltreffend vir gesonde, lewensvatbare lammers en verhoogde winsgewendheid sorg.

(Grafiek is aangepas uit Fetal Mechanisms That Lead to Later Hypertension – Scientific Figure on ResearchGate. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Fig-4-Feto-placental-growth-curves-in-the-sheep_fig4_6147512 [accessed 9 May, 2019])

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heartwater can be reduced with an animal feed supplement

/in

Heartwater remains a major cause of loss in cattle, sheep, goats and game animals.

heartwater1
Heartwater is a tick borne disease, caused by the organism, E. ruminantium, characterised by a high fever, nervous system symptoms and the accumulation of liquid around the heart in the chest cavity, lungs and brain, which usually leads to the death of animals. The organism is only about 2µm (two thousandths of a millimetre) in size and is transmitted by the African Bont Tick (“bont tick”) (Amblyomma hebraeum, illustrated below) to susceptible ruminants. When an uninfected tick feeds on a sick animal, some of the heartwater organisms make their way to the tick’s intestines where they further develop. The mature stages of the tick will then transmit the organism via saliva glands to a susceptible animal.

heartwater2

Heartwater has been, and still is, a major cause of loss in production and mortality in cattle, sheep, goats and game animals in South Africa. In areas where the disease is endemic, stock farming was practically impossible before the development of immunisation or therapy. The diagram below is an illustration of the areas across South Africa where heartwater is prevalent.

The active immunisation of calves against heartwater was first described in 1941 (Neitz and Alexander, 1941), when calves under three weeks of age inoculated intravenously with heartwater infected blood showed little or no reaction, but developed a solid immunity to the disease. In the 1950’s Weiss, Haig and Alexander showed that Chlortetracycline and Oxytetracycline are effective treatments against the disease. Heartwater infected blood is inoculated intravenously and when a response commences, a Tetracycline antibiotic is intravenously or intramuscularly administered. This is usually sufficient to render animals heartwater resistant as long as they are continually exposed to re-infection which serves to maintain the immune state. If calves are inoculated before four weeks of age, only about 20% will show signs of fever but all will develop a good immunity. This immunity in calves is of a short duration and calves should be reinvested by the bont tick within the next 3 months. Sheep and goat lambs must be inoculated within the first week of birth with an administration of Tetracycline on day 10 and 12 post inoculation to suppress the disease and immunity will develop. Experience shows that Angora’s do not develop sufficient immunity and farmers in the Eastern Cape should treat animals preventatively every two weeks with Tetracycline. These methods are labour intensive and the process should be closely managed and monitored to prevent losses.

AFGRI Animal Feeds has developed specific licks (protein, production and mineral) which suppress heartwater symptoms and increase immunity to prevent herd losses. A trial conducted in the Eastern Cape with Merino lambs indicated that the control group of a 100 animals needed to be injected intramuscularly with Oxytetracycline to prevent losses every 14 days after clinical signs were first observed. However, the 100 lambs receiving a specific production lick containing ingredients to prevent heartwater, showed no signs of heartwater symptoms developing. These lambs were kept on adjacent lucerne pastures with game animals (bushbuck and kudu) gaining free access across the pastures at night. This ensured that both pastures were infected with the bont tick which spreads the disease. Although no production data was kept, the farmer’s response was that the animal’s growth and wool production increased. In a second trial conducted with Angora goats consisting of ewes, replacement ewe lambs and castrated males, showed that during a two month period on the feed, only two animals showed clinical signs of heartwater and needed to be treated with an injection of Oxytetracycline. A constant and regular intake of the lick plays a major preventative role, however monitoring is required to ensure losses do not occur. The intake of the lick will be determined by the quality and quantity of the veld grazed. Daily monitoring of the lick is required to determine either under or over consumption. AFGRI Animal Feeds technical advisors have the necessary information and expertise to ensure correct recommendations are made.

By using these specialised licks, the loss in production and animals can be limited in an easy and effective manner without major labour cost. It further provides the opportunity to introduce animals into heartwater areas without losses. This technology, if applied correctly, could lead to major changes in farming practises and brings about limitations to the disease.